عنوان كتاب: تاریخ علوم و معارف اسلامی در عهد حفصیان

مؤلف : دکتر محمد رضا  شهيدي پاك

Title: Islamic Knowledges and sciences in Hafsids Period in Ifh

• Author: Dr.Mohammad Reza Shahidipak post- Doc in philosophy

 

  

• ناشر: سرای کتاب
• محل نشر: قم
• سال نشر: 1397
• موضوع: تاریخ حفصیان- تاریخ اسلام-تاریخ اسلامی- تاریخ علوم و معارف اسلامی
• قيمت: 120000ريال
• شابک: 6-41-9880-600-978

 

معرفی کتاب:

 

پیدایش و توسعه علوم ویژگی کالبدی هر تمدنی است. تمدن ایرانی و رومی و هندی و مصری و... در ادوار مختلف به تأثیری است که در پیشیرد و ترقی علم گذشته است. هر دولتی و ملتی به میزان این اثرات شناخته شده است. تاریخ علم از دروس مستقل مورد تحقیق و مطالعه  در مراکز آموزشی و پژوهشی است. دولت ها و ملل براساس خدمات آنها به تاریخ علم دسته بندی شده اند و درجه بندی آنها براساس مراتب تولیدات علمی و معارفی است. صاعد اندلسی در طبقات الامم این تقسیم بندی ملل را بر اساس سابقه در تاریخ علم نشان داده است. گزارش بعدی در مورد سیر ملل اسلامی در تولیدات علمی اساس سابقه در تاریخ علم را نشان می داده است. گزارش بعدی در مورد سیر ملل اسلامی در تولیدات علمی از ابن خلدون نخست وزیر حفصیان است. او در مقدمه ای بر العبر، سیر تاریخی گردش علم و معارف در جهان اسلام را به نمایش گذاشته است. در این سیر که از دولت رسول خدا تا دولت حفصیان در افریقیه است.

 

دولت حفصیان آخرین مرحله تکامل علوم و معارف اسلامی است. پژوهش حاضر علوم و معارف اسلامی در دوره حفصیان در افریقیه را مورد بررسی و تحقیق قرار داده است. این پژوهش بیانگر مرحله ای بنیادین در تاریخ علم بشری است زیرا ابن خلدون و قلصادی و ابن البنا و این سبعین و محی الدین عربی و ابن اندراس معروف به ابن سینای دوم در ادوار آن وجود دارد. که آثار آنها نقش کالبدی در علوم ریاضی، عقلی، فلسفه، عرفان، تاریخ،  جغرافیا، ادبیات، کلام، حقوق اسلامی، جامعه شناسی، طب، فیزیک، مکانیک و علوم غریبه در ادوار تاریخ علم جهانی و تاریخ علوم و معارف اسلامی داشته است. تولیدات علمی عصر حفصیان بسیار گسترده است از نخستین تلخیص آثار طبی ابن سینا و آثار بونی در علوم غریبه و آثار ابن عربی و ابن سعبین و ابن خلدون که هنوز مورد استفاده است در زمینه علوم نظامی، اولین کتاب نظری در زمینه توپ را ابراهیم غانم در تونس به زبان اسپانیانی نوشت.  

 

مشخصات ظاهري كتاب:

 

اين اثر با عنوان اصلي« تاریخ حفصیان- تاریخ اسلام-تاریخ اسلامی- تاریخ علوم و معارف اسلامی »، تأليف دكتر محمد رضا شهيدي پاك عضو هيأت علمي دانشگاه آزاد اسلامي تهران مركز و استاد برجسته دانشگاه آزاد اسلامي قم با شماره كتابشناسي: 5155365 و با رده بندي كنگره:1397  6 م9ش/77 DT و رده بندي ديويي: 962كه توسط انتشارات سرای کتاب قم در بهار 1397 براي اولين بار در قطع وزيري بزرگ و با جلد شميز چاپ و منتشر شده است و 188 صفحه دارد. مؤلف در پيشگفتار خواننده را با چشم انداز پژوهش خود آشنا مي­سازد.

 

اين اثر در فهرست بندي مفصل، مطالب کتاب كه از شيوه هاي خاص دسته بندي مطالب است كه در آثار ديگر مؤلف نيز مشاهده مي شود.مطالب کتاب را به هفت باب و سی و یک فصل که باب و فصول خود به قسم ها و عناوین فرعی دسته بندي شده اند. عناوين هر يك از باب ها ، فصول و فروع موضوعات با عنوان كتاب ارتباط منطقي دارند. موضوعات و بندها موجز هستند و ارجاعات در مقدمه به صورت درون متنی و در متن اصلی به صورت پاورقی آورده شده است. منابع و مأخذ در انتهای کتاب به طور کامل معرفی شده اند و چکیده مطالب به زبان انگلیسی در پایان کتاب آورده شده است.

 

 

 

محتواي مطالب كتاب :

 

مؤلف بعد از پیشگفتار در مقدمه به محدوده جغرافیای و سلطنت تاریخ و پیشینه سیاسی  و سیمای اجمالی دولت حفصیان پرداخته است:

 

باب اول:  علوم عقلی در افریقیه دوره حفصیان در هشت فصل مطالب را شرح داده است.

 

باب دوم:  پزشکی در شمال آفریقا عصر حفصیان- طب تونسی در این دوره را درهشت فصل تحلیل کرده است.

 

باب سوم:  به علوم ادبیات در دوره حفصی در دو فصل پرداخته است.

 

باب چهارم:  علوم غریبه- مطالعه وجه تاریخ علوم و تمدن اسلامی را در سه فصل شرح داده است.

 

باب پنجم:  الهیات و به علوم دینی در چهار فصل اختصاص یافته است.

 

باب ششم:  علوم تربیتی و صنعت تعلیم تربیت دوره حفصیان را در پنج فصل توضیح می دهد.

 

باب هفتم:  به علم شناسی و تقسیم بندی علوم در عصر حفصیان در یک فصل پرداخته است.

 

باب هشتم:  آخرین باب به علوم نظامی از نارنجک دستی فاطمیان تا باروت و توپ و پرتابه عصر حفصیان در افریقیه را تشریح می کند.

 

در صفحات پاياني فهرست منابع و مآخذ اثر به صورت الفبايي اختصاص یافته است .

 

در انتهای كتاب چكيده و خلاصه مطالب كتاب به زبان و انگليسي ارائه شده است.

 

 تهيه کننده:  عباس رضازاده مقدم – دانشجوي دكتراي تاريخ و تمدن اسلامي – دانشگاه آزاد اسلامي مشهد-تیرماه 1397.