• عنوان كتاب: تاريخ شهرهای مصر و شام و جزیره: (حلب، حماه، رها، عين­شمس، فسطاط، ممفيس، پيش از اسلام و دوره اسلامي)
• مؤلفان: دکتر محمدرضا شهيدي پاك و ديگران (عباس رضازاده مقدم، فاطمه اخروی، فاطمه السادات حسيني، ملیحه دانشمند، ابوالقاسم عظیمی)

·         Title: History of cities of Egypt, Syria,Mesopotamia, (Aleppo- local history of Aleppo, Hems, Hamat, Memfis, Roha, Ain shams, Fostat before and after in Islamic period)

·         Author: Dr. Mohammadreza Shahidipak – Postdoc in Philosophy & Others

• ناشر: انتشارات رادكان - آدينه
• محل نشر: مشهد
• سال نشر: 1396
• شابك: 978-600-6124-45-2
• موضوع: تاريخ - تمدن اسلامي – مصر – شام – حلب – حماه – رها – عين ­ شمس – فسطاط – ممفيس - منف دوره باستان – مجموعه مقالات
• قيمت: 180000ريال ؛ 212 صفحه

معرفی کتاب:

دكتر محمد رضاشهيدي پاك كه اين كتاب زير نظر ايشان تهيه گرديده است در مقدمه كتاب فلسفه شهر نگاري در منطقه مصر، شام وجزيره را چنين مي نويسد: مصر و شام و جزیره شاهد شکل گیری نخستین محل ظهور هستی تاریخی انسان و شهر است. هستی تاریخی انسان در مذهب، آموزش، فلسفه، علوم،سیاست و جنگ و صلح در شهرهای این منطقه رقم خورده است و تغییرات شهری از دوره باستان به قرون وسطی به تقدیر الهی در زمینه ادیان بزرگ آسمانی و ظهور سلسله پیامبران در این سرزمین و وادی مقدس صورت گرفت.این بخش از زمین که دارای شهرهایی زیارتی برای مردم خداپرست مذاهب جهانی است که سیستم الهیات آنها بر اساس اندیشه معراج و انتظار، میراث مشترک همه ادیان است. مهمترین حادثه شاهد تاریخ شامات در گزارش قرآن، نبرد دور و دراز ایران و روم در منطقه است (بِسْمِ اللَّهِ الرَّ‌حْمن الرَّ‌حِیمِ، الم (1) غُلِبَتِ الرُّ‌ومُ (2) فِی أَدْنَی الْأَرْ‌ضِ وَ هُم مِّن بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَیغْلِبُونَ (3) فِی بِضْعِ سِنِین لِلَّهِ الْأَمْرُ‌ مِن قَبْلُ وَ مِن بَعْدُ وَ یوْمَئِذٍ یفْرَ‌حُ الْمُؤْمِنُونَ (4))(سوره روم آيات 1تا4) و هنوز ایران ساسانی و روم در حال نبردهای باستانی در شامات بودند که ظهور اسلام نهضتی شهری بود که با پیدایش شهر و مدینه النبی (ص) آغاز شد و تغییر قبله در پانزده صفرسال دوم هجرت/یازده فوریه ششصد و بیست و چهار میلادی از شهر باستانی بیت المقدس به شهر باستانی مکه در آغاز دوره اسلامی پدیده ای از جغرافیای شهری است که باعث شکل گیری و تغییرات گسترده شهرهای منطقه بر اساس اسلام شد و متعاقب آن تغییرات سریع شهری در شامات بر مبنای برخورد و جنگ بین پیروان ادیان شکل گرفت و باعث وقوع جنگ های دویست ساله صلیبی در مصر و شام و جزیره شد که با ظهور و سقوط گسترده شهرها همراه است. و شهر های منطقه بارها با اسامی اسلامی و یهودی و مسیحی منطقه به تصرف طرف های جنگ صلیبی در آمد.پس از جنگ های کلاسیک صلیبی، بزرگترین تغییرات قرون وسطی چهره شهر های اروپایی را بر اساس دست آوردهای تمدن و فرهنگ اسلامی در خوراک و پوشاک و علوم و فرهنگ و معارف که

به وسیله مهاجران صلیبی منتقل می شد، تغییر داد. ماشین جنگی مغول دوسال پس از فتح بغداد در ششصد و پنجاه و هفت وارد حلب شد اما در حمص پس از سه معرکه با ممالیک متوقف شدو در بیرون حلب در عین جالوت از کار افتاد. جنگ صلیبی هفتم که شکست قاطع صلیبی ها و اسارت رهبر صلیبی لویی نهم شاه فرانسه همراه بود در بندر منصوره مصر روی داد. این جنگ آغاز پایان دوره کلاسیک جنگ های صلیبی است.و این منطقه محل تغییرات شهری در کنار ظهور و سقوط دولت ها و قدرت هاو مراکز آموزشی وپژوهشی و اقتصادی است که دارای آثار ژئوپلیتیکی در سایر نقاط جهان است. انتقال آموزش و پژوهش دوره باستان در زنجیره ای از شهرهای مصر و شام و جزیره صورت گرفت و در بالای جزیره در بغداد به نهایت خود رسید. پرونده شهر نگاری در شهر های منطقه هنوز بسته نشده است و تحققات گسترده ادامه دارد و جنگ بر سر منافع هنوز در حال تغییر چهره شهر های آن جا است و جنگ و دموکراسی دو عامل شکل دهی این شهر ها است. مسئله بیت المقدس و فلسطین همچنان، شهرها و تمدن¬های دو سوی مدیترانه بویژه سواحل مصر و شام و فرات و دجله در جزیره را در اختیار سرنوشت خود دارد. شهرهای حلب، حماه، حمص، رها، فسطاط، عین الشمس و ممفیس که از دوره باستان تا کنون دارای اهمیت ژئوپلیتیک در انتقال تجارب شهری و معارف از دوره باستان به قرون وسطی اسلامی در منطقه هستند در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است. محققان در گذشته برای تامین منافع دولت ها اقدام به نگارش تاریخ و جغرافیای این شهرها کرده اند و در دوره مدرن نیز تحقیقات آکادمیک فراوانی پیرامون شهرهای این منطقه صورت گرفته است. فلسفه و هدف از این پژوهش ها اطلاع از نرخ تغییرات شهری در این منطقه و چگونگی کنترل آن برای دست یابی به منافع بیشتر قدرت ها بوده است.

 كتاب حاضر مجموعه مقالاتي است با عنوان«تاريخ شهرهای مصر و شام و جزیره: (حلب، حماه، رها، عين­شمس، فسطاط، ممفيس، پيش از اسلام و دوره اسلامي»،است كه به كوشش جمعي از دانشجويان دكتري تاريخ و تمدن ملل اسلامي دانشگاه آزاد اسلامي قم به عنوان كار پژوهشي و دانشجويي به ابتكار، پيشنهاد و راهنمايي استاد دكتر محمد رضا شهيدي پاك عضو هيأت علمي دانشگاه آزاد اسلامي تهران مركز و استاد برجسته دانشگاه آزاد اسلامي و دانشجويان دكتري: فاطمه اخروی، فاطمه السادات حسيني، ملیحه دانشمند، عباس رضازاده مقدم، ابوالقاسم عظیمی كه مسؤوليت گردآوري، طراحي، تنظيم و ويراستاري مقالات برعهده عباس رضازاده مقدم از دانشجويان دكتري همان گروه است، با شماره كتابشناسي: 4818171و با رده بندي كنگره: 1396 9ت/96DT و رده بندي ديويي: 02/962كه توسط انتشارات رادكان-آدينه در پاييز سال 1396 براي اولين بار در قطع وزيري با جلد شميز چاپ و منتشر شده است. کتاب 212 صفحه دارد. مؤلفان در پيشگفتار كتاب اهداف و مسأله پژوهش را مفصل بيان مي كند و مطالب كتاب در قالب مقاله پژوهشي و تحليلي با چكيده و مقدمه در همان مقاله تدوين شده است و ارجاعات درون متني هستند و منابع و مآخذ استفاده شده در پايان هرمقاله به طور كامل معرفي شده است. و در قسمت هاي پاياني براي چكيده مقالات كتاب را به زبان انگليسي ارائه كرده است.

محتواي مطالب كتاب:

كتاب حاضر شامل شش مقاله پژوهشي است كه هريك در قالب و ضوابط جاري بر مقالات به صورت مجموع مقاله به صورت مستقل است كه موضوعات مقالات بر اساس فهرست و ترتيب الفبايي نام بزگ نويسندگان مقاله تنظيم شده البته اولين مقاله به احترام استاد اولين مقاله تحت عنوان تاريخ محلي شهرحلب آغاز شده است. البته آخرين مقاله نيز از اين نظم پيروي نمي كند. عناوين مقالات به شرح زير است:

تاريخ محلي شهر حلب، تأليف: دكتر محمد رضا شهيدي پاك

تاريخ شهر حماة در سوريه، تأليف: مليحه دانشمند

تاريخ شهر حمص در شام، تأليف: فاطمه اخروي

تاريخ شهر رها در استان شانلي اورفا، تركيه، تأليف: فاطمه السادات حسيني

شهر عين الشمس در مصر، تأليف: عباس رضازاده مقدم

سير تكوين فسطاط در مصر،تأليف: ابوالقاسم عظيمي

تاريخ ممفيس، منف در مصر، تأليف: عباس رضازاده مقدم

در پايان كتاب چكيده هاي مقالات به زبان انگليسي ارائه شده است.

تهيه كننده: عباس رضازاده مقدم – دانشجوي دكتراي تاريخ و تمدن اسلامي – دانشگاه آزاد اسلامي قم