شهرسازي و معماري اسلامي در شهرهاي اسلامي اسپانيا(اندلس) قرون وسطي

·         عنوان كتاب: شهرسازي و معماري اسلامي در شهرهاي اسلامي اسپانيا(اندلس) قرون وسطي – مدن الاندلس و قلاعها و عمرانها و فن عمارتها في العصور الوسطي

·         مؤلف: دکتر محمدرضا شهيدي پاك

·         Title: Islamic urbanization & architecture & Islamic cities of Spain in medieval

·         Author: Dr. Mohammad Reza Shahidi Pak

 

  • ناشر: انتشارات علويون
  • محل نشر: قم
  • سال نشر: 1395
  • موضوع: شهرسازي- اسپانيا- تاريخ هنر- شهرها و شهرستانهاي قرون وسطي- معماري اسلامي -ساختمان هاي تاريخي- جامعه شناسي تاريخي اسلامي - مكان هاي تاريخي-قلعه ها- انترپولوژي
  • قيمت: 100000 ريال

معرفی کتاب:

شهر سازي و شهر هاي اسلامي در اسپانيا دوره اسلامي از موضوعات مهم براي جامعه شناسي تاريخي شهر اندلسي است. اسپانيا با ورود مسلمانان به تدريج شهرسازي و معماري اسلامي چهره شهرهايي اسلامي پيدا كرد و مرحله اي از خروج از شهرهاي جاهلي به شهرهاي اسلامي در اسپانيا دوره اسلامي در اندلس صورت گرفت.

شبه جزيره ايبري نهصد سال شهرسازي و معماري اسلامي را كه از ايران به مصر و شام و افريقيه و مغرب مهاجرت كرد و در اندلس در تركيب با فرهنگ و شهر سازي و معماري گوتي سبك اندلسي دوره اسلامي پديد آمد، تجربه كرد. اين سبك داراي شخصيت فرهنگي مستقل در حدود سيصد شهر اندلسي است. تغييرات شهري در اسپانيا كه با تغيير نام آغاز شد به تغيير در ماهيت و زبان و رفتار و پوشش و خوراك مردم منجر شد.

اين كتاب حاصل پژوهش بخشي از كتاب تاريخ تحليلي اندلس است. كاوشي در حوزه جامعه شناسي تاريخي شهر است. شهرسازي اسلامي- عربي با انتقال انبوه فاتح عرب و بربر و... صورت گرفت كه با توجه به رژيم قدرت در نقاط مختلف آب و هوايي اندلس پراكنده شدند و استقرار يافتند از مهمترين انتقال ها اسكان جمعيت شهرهاي شامات در مناطق مختلف شهري اسپانيا و هر ناحيه با نام همان شهرهاي شامات مانند: جُندحمص، جُند قنسرين،جُند اردن و جُند فلسطين نام گذاري شد و به تدريج به اسپانيا چهره شبه جزيره بزرگي با آبادترين و با شكوه ترين شهرهاي قرون وسطي دادند كه هيچ يك از شهرهاي اروپا در آن زمان از جهت جمعيت و عمران شهري با آنها برابري نمي كرد.

شهر قرطبه پايتخت دويست ساله عربي در اسپانيا را بسياري از محققان تمدن اسلامي چون حوراني، زيدان، هونكه، بوركهارت، گوستاولوبن، اولاگونه، بالاتر از پاريس در قرون وسطي معرفي كردند. اين پژوهش نيز ضمن بررسي تاريخ جغرافي شهرهاي اندلسي و شهرسازي و شهرهاي شبه جزيره ايبري دوره اسلامي در 61 شهر ايبري دوره اسلامي از جمله 7 مادر شهر و پايتخت و 54 شهر جزيره و قلعه شهر سازي اسلامي، به مطالعه جامعه شناختي تاريخي شهرهاي اندلس پرداخته است و تأثير عوامل جغرافيايي بر ساختار سياسي شهر اندلسي پرداخته است و با بررسي مقايسه اي روند زماني و مكاني و جغرافيايي گسترش اسلام در اسپانيا و پرتغال به پيامدهاي جمعيت عرب اندلس رسيده است كه مهمترين آن كه در اين پژوهش با ذكر شواهد موجود آمده است.

پيدايش مكتب شهرسازي و معماري اندلسي و سبك تركيبي معماري اسلامي، سبك موريسك و مدجنان است. آثار مادي اين پيامدها كه نهصد سال تاريخ معماري و شهرسازي اسلامي در غرب جهان اسلام است، در آثار متعددي از مؤلف- «تاريخ تحليلي اندلس»، «تاريخ تحليلي مغرب 1389» و در كتاب «فرهنگ تمدن اسلامي در دوره حفصيان 1383» و در كتاب «تاريخ شهرسازي و معماري و هنر اسلامي در افريقيه عصر حفصي 1395» آمده است.

مؤلف كتاب در پيشگفتار اظهار داشته آثار گويايي از اين پيامدها امروزه در موزه- شهرهاي اسپانيا و پرتغال كه قابل مشاهده مستقيم است، و در آثار مكتوب ادبي و تاريخي و جغرافيايي منعكس شده است- از جمله عنان كه كوشيده است ويرانه ها و آثار تاريخي اسلامي را در مجموعه واحدي فهرست كند و اين پژوهش، مطالعه تاريخ اسپانيا براساس واقعيت و Fact یعني شيوه مطالعه Antiquary است.

 

اين كتاب با عنوان اصلي «شهرسازي و معماري اسلامي در شهرهاي اسلامي اسپانيا (اندلس) قرون وسطي – مدن الاندلس و قلاعها و عمرانها و فن عمارتها في العصور الوسطي»، تأليف دكتر محمدرضا شهيدي پاك عضو هيأت علمي دانشگاه آزاد اسلامي تهران مركز و استاد برجسته دانشگاه آزاد اسلامي قم با شماره كتابشناسي: 4376329 و با رده بندي كنگره: 1396/9ش 9/166HT و رده بندي ديويي: 307/120917 كه توسط انتشارات علويون قم در بهار 1396 براي اولين بار در قطع وزيري متوسط و با جلد شميز چاپ و منتشر شده است. کتاب 136 صفحه دارد. پيشگفتار اثر خواننده را با با اهداف پژوهش آشنا مي سازد. فهرست بندي مطالب کتاب كه ويژه مؤلف است و در اكثر آثار ايشان مشاهده مي شود موضوعات را در شش باب و 17 فصل با 28 موضوع فرعي دسته بندي شده است. عناوين هريك از باب ها، فصول و موضوعات فرعي با عنوان كتاب ارتباط منطقي دارند مطالب برخي فصول موجَز ولي تحليل ها و معاني گويا، علمي و مستند هستند و استفاده از منابع معتبر از ديگر ويژگي هاي اثر است.

 

محتواي مطالب كتاب:

در صفحه عنوان كتاب علاوه بر عنوان اصلي كتاب عناوين فرعي كه محتويات مطالب اثر را بيان مي كند موضوعات اصلي كتاب را تشكيل مي دهد، آورده كه به اين شرح است: شهرسازي و شهرهاي شبه جزيره ايبري دوره اسلامي- مطالعه جامعه شناختي تاريخي شهر اندلسي – تأثير عوامل جغرافيايي بر ساختار سياسي شهرهاي اندلس- بررسي مقايسه اي روند زماني و مكاني جغرافيايي گسترش اسلام در اسپانيا و پرتغال- پيامدهاي جمعيتي شهري و اجتماعي فتح و مهاجرت به اندلس- پيدايش مكتب شهرسازي و معماري اندلسي- از سبك گوتيك تا سبك موريسك- نظريه جامعه شناختي هويت يابي و معماري اسلامي از امويان تا بني نصر. قبل از آغاز باب ها مؤلف علاوه بر پيشگفتار در يك مقدمه مباني شهرسازي و پارادايم شهرسازي اسلامي و نقش دين در گسترش شهرسازي و تغييرات اجتماعي و شهر و زمينه هاي سياسي اجتماعي پارادايم شهر سازي اسلامي و فرايند شكل گيري شهر در قرون وسطي و عناصر كالبدي شهر و چينش منطقي آنها نسبت به هم در پارادايم شهر سازي اسلامي را بر اساس تقسيم بندي زير شرح داده است:

باب اول: به جايگاه اندلس در نقشه جغرافيايي جهان در دو فصل و سه فرع شرح داده است.

باب دوم: پارادايم شهر سازي اسلامي را در دو فصل توضيح داده است.

باب سوم: شهرنگاري شهرها اسلامي دراندلس را در دو فصل مي پردازد.

باب چهارم: مادر شهرهاي اسلامي در اندلس را در هفت فصل و با دوازده فرع معرفي مي كند.

باب پنجم: به معرفي 49 مورد شهرهاي متوسط و كوچك آندلس- دژها-جزاير و قلاع را در سه فصل و ده عنوان فرعي معرفي و شرح داده است.

باب ششم: آثار و نتايج جامعه شناسي و انترپولوژي تاريخ شهرهاي اندلس را در يك فصل و سه فرع.

در صفحات پاياني فهرست منابع و مآخذ اثر به صورت الفبايي معرفي شده است.

در پايان كتاب چكيده انگليسي آورده شده است.

 تهيه كننده: عباس رضازاده مقدم – دانشجوي دكتراي تاريخ و تمدن اسلامي – دانشگاه آزاد اسلامي قم

تمامی حقوق مطالب محفوظ است

پایگاه کتابداران ایران 2023-2002©