·         عنوان كتاب: اهل بيت در متون اسلامي آندلس

·         مؤلف: دکتر محمد رضا شهيدي پاك

·         Title: Household in Islamic texts of Andalusia

·         Author: Dr.Mohammad Reza Shahidi pak 

• ناشر: انتشارات علويون
• محل نشر: قم
• سال نشر: 1395
• تعداد صفحه: 224
• موضوع: تاريخ آندلس- خاندان نبوت- اسلام- تشيع- اهل بيت- اروپا- اسپانيا
• قيمت: 100000ريال
• 

• معرفی کتاب:

  از تحقيق تا انتحال، از سلطنت تا نابودي علويان در اندلس

  از ابن سبعين تا ابن عربي، از ابن عربي تا ابن العربي، نامه مكه و تلاش بيهوده اين اندلسي

  در منابع مغربي از رويداد حذف اهل بيت و علويان از جريان قدرت در صدر اسلام و تأسيس دولت اموي در شام و سپس در قرطبه كه استمرار استكبار اموي در غرب جهان اسلام بود با عنوان «ملكه الامويه وهلكه العلويه» ياد شده است. امويان چگونه توانستند در برابر شخصيت علمي و معنوي پيامبر بايستند و از استمرار اسلام به وسيله اهل بيت كه ركن دين است جلوگيري كنند. امويان اين كار را با انتحال انجام دادند. انتحال اموي از اسلام در برابر تحقیق علوي قرار گرفت. معاويه با انتحال مفاهيم قرآن در برابر حقيقت قرآن، از قدرت اسلام استفاده كرد و اين عملكرد انتحال مفاهيم اسلام به وسيله امويان كه هيچگاه به اصل اسلام ايمان نياوردند مورد توجه ابن سبعين اندلسي بنيانگزار تصوف فلسفي و از بانيان عرفان شيعي در اندلس قرار گرفت. و او در جو خفقان ضدشيعي مغرب و افريقيه دربيان رمزي به حقانيت اهل بيت پرداخته است و برهمين مبنا، روش مطالعاتي خود در دين را روش تحقيق ناميده است و پرده از انتحال اموي در برابر تحقيق برداشته است. او تلاش بسياري براي اتحاد بين جريان هاي ديني در مغرب و اندلس و افريقيه و جلوگيري از بهره مندي جريان اموي از اختلاف تسنن و تشيع برداشت از جمله تهيه نامه اي از مكه در تبيين مباني خلافت تازه تأسيس حفصيان است كه مي خواست آن را مبناي اتحاد قرار دهد. اما با اقدامات ضد ديني بيبرس از مماليك مصر، شكست خورد و مفاد نامه مكه بي اثر ماند و ابن سبعين از ترس تهديدات جناح بيبرس مملوك از اندلس و افريقيه به حجاز و كعبه پناه برد.

  ابن عربي نيز ازديگر بانيان اندلسي عرفان شيعي و تصوف فلسفي در همين زمينه تلاش كرد و كوشيد تا با بيان رمزي،جايگاه حق اهل بيت را در برابر انتحال اموي نشان دهد. در اندلس و مصر و شام، ابن حزم و ابن العربي در برابر ابن عربي دست به انتحال سخيفي زدند و كوشيدند مفهوم اهل بيت را كه واژه اي و مفهومي قرآني و ابراهيمي است و در منابع فريقين اهل بيت روح دين در همه اعصار است، را تحريف كنند و بخشي از عمر آن ها و خلف آن ها در مصر و شام به تغابن و انتحال و تكفير و تحريف و محو اثر اهل بيت گذشت. تغابن امويان و انتحال آنها در برابر حقيقت اهل بيت مانع از بقاي ياد اهل بيت در تاريخ نشد. با اين همه اقدامات انتحالي امويان شرق و امويان غرب اهل بيت به وسيله ادبا و علما و دانشمندان و فلاسفه و عرفا ماندگار شد. اين بقاي ذكر اهل بيت از حقايق تاريخ اسلام در شبه جزيره ايبري مغرب و اندلسي بود. ابن رشد اين فيلسوف و فقيه و سياست مدار اندلسي و عبدالواحد مراكشي مورخ نيز به اختفاي تشيع و انتحال اسلام به وسيله مخالفان اشاره كرده اند.

  شناخت تاريخ و روش هاي تحقيق درآن، نيازمند اخلاق در تاريخ است كه مانع از تحريف و انتحال است. از تحقيق تا انتحال راه و فاصله بعيدي است.

  مرز بين تحقيق و انتحال، مرز اخلاق و ضد اخلاق در روش تاريخ است. درك درست تاريخي، مبتني بر تحقيق است. و انتحال عمل غير علمي شخصي غير محقق است. علم تاريخ پديداري اجتماعي است كه با تبيين و تحقيق و قضاوت شخصي محقق باعث ترقي و پيشرفت جامعه و تعالي اخلاقي آن است و باعث تقرب جامعه و فرد به حقيقت است انتحال كه خروج از روش و دوري از حقيقت و عملي ضد اخلاقي است و باعث اختلال و ركود و بي نظمي در جامعه و شخص و زمينه ساز دوري از حقيقت است.

  در كتاب حاضر تاريخ اسپانيا در دوره اسلامي مورد بررسي قرار گرفته است. بخشي از تاريخ اروپا يعني جنوب آن اسپانيا در حدود هزار سال به وسيله آسيا نوشته شد كه نشانه در مقابل هم قرار گرفتن دو قدرت در اسپا نیا بود. علل اين رويداد جهاني، اراده ديني بود. پايان قدرت و سقوط اسپانيا در دوره اسلامي نيز در ظاهر مبتني بر اراده ديني بود. ظهور و سقوط قدرت اسلامي در اسپانيا با بروز جنگ هاي دويست ساله صليبي كه رويارويي شرق و غرب را از جنوب اروپا به قلب خاور ميانه كشاند، به پايان رسيد، رویارویی سه قدرت تشيع، تسنن، اروپاي مسيحي در اسپانيا بود که سرانجام رژيم قدرت در جهان دوره مدرن را تعيين كرد.

  مؤلف كتاب تاريخ تحليلي آندلس، علل فتح و ظهور و سقوط قدرت هاي اسلامي در اندلس را بررسي كرده است. تحليل رويداد توسعه قدرت شرقي در غرب جهان، و پيدايش نوعي خاص تمدن و فرهنگ در شهرهاي اسپانيا است. بررسي علل اين رويداد به يك عامل اساسي در تاريخ اسپانيا در دوره اسلامي رسيد، اين عامل، جايگاه تشيع و نماد آن در اندلس يعني اهل بيت است، كه حذف آن از شبه جزيره ايبري، علت سقوط اندلس است. اهل بيت در متون اندلس، روح محور و اساس تاريخيت و ميراث تاريخي مشترك جهاني است كه تحقيق و تحليل تاريخ اندلس به آن رسيده است و اهل بيت مي توانست عامل اتحاد جمعيت اسلامي در اسپانيا باشد، آن اندلسي كه بسيار كوشيد پس از سقوط موحدين دولتي علوي بر پايه اهل بيت روي كار بياورد. اين قدرت مي توانست امنيت و استقرار و آرامش جهاني در مديترانه شرقي و غربي را تأمين كند، حذف تشيع به اشكال مختلف از جمله قتل هاي زنجيره اي علماي شيعه اندلسي در غرب اسلامي كه به معارف اهل بيت پرداختند، روي داد. از جمله: ابن منظور، ابن ابار، و ابن سبعين سه تن علماي اندلسي بودند كه به قتل رسيدند، ابن سبعين كوشيد، رژيم سياسي قدرت در غرب اسلامي پس از سقوط امپراتوري موحدين را به نفع تشيع سامان دهد او ابتدا كوشيد اين كار را در مورد دولت حفصيان انجام دهد كه با مخالفت و تكفير مخالفان مواجه شد، ابن ابار در دربار حفصيان با همين وضعيت مواجه شد و به قتل رسيد و ابن منظور كه بخشي بزرگ از معارف پيشواي اهل بيت را در لسان العرب آورد، به سرنوشت آن چند آندلسي ديگر دچار شد. اقدامات امويان و وابستگان آنها در محو تشيع از مجموعه ميراث اندلسي، بسيار خونين تر از رفتار آنها در قتل عام هواداران اهل بيت در غرب اسلامي است.

  جاي آن است كه خون موج زند در دل لعل       زين تغابن كه خَزَف مي شكند بازارش

  مؤلف كتاب در اثر خود معتقد است عامل جايگاه تشيع و نماد آن يعني اهل بيت علت سقوط اندلس مي داند و در پژوهش حاضر معارف مربوط به اهل بيت در ادوار مختلف تاريخ حضور مسلمانان در اندلس از امويان تا بني احمر (983هـ/1516م)را آورده است. معتقد است اين پژوهش بخشي از تاريخ تشيع در اندلس است كه مورد انتحال قرار گرفت. مؤلف معتقد است پرونده اين تحقيق باز است زيرا هنوز بسياري از خاور شناساني چون: لينگز 2005، وليري 1989و پپترز به روش اموي، مي كوشند تا مفهوم و مصاديق اهل بيت را كه به استناد روايت و قرآن منحصر محمد(ص)، علي، فاطمه، حسن حسين(ع) است به همه صحابه سرايت دهند. اهميت اهل بيت در متون اسلامي اندلس، تأكيد براين انحصار است.

  اين اثر علمي با عنوان اصلي« اهل بيت در متون اسلامي اندلس»، تأليف دكتر محمد رضا شهيدي پاك عضو هيأت علمي دانشگاه آزاد اسلامي تهران مركزي و استاد برجسته دانشگاه آزاد اسلامي قم با شماره كتابشناسي: 4122498 و رده بندي كنگره: 1395ش9الف9/103DP كه توسط انتشارات علويون قم در سال 1395 براي اولين بار در قطع وزيري متوسط و با جلد شميز چاپ و با 224 صفحه منتشر شده است. مؤلف در پيشگفتار اهداف و انگيزه پژوهش علمي خود را شرح داده است. اين اثر در فهرست بندي مفصل، مطالب کتاب در 14 باب و 58 فصل و 55 قسم و 11 فرع دسته بندي شده است. عناوين هريك از باب ها، فصول و قسم ها و فروع با عنوان كتاب ارتباط منطقي دارد كه برخي فصول و قسم ها و عبارات گرچه كوتاه هستند ولي مطالب و گزارشات و تحليل ها علمي و مستند. فروع زير قسم ها و فصول و فصول نيز زيرباب ها آمده اند، ارجاعات به صورت زيرنويس هستند. و در پايان هم فهرست منابعي كه در پژوهش كتاب استفاده شده معرفي شده است.

   

  محتواي مطالب كتاب:

  پيشگفتار: مؤلف دراين قسمت مسأله تحقيق را بيان كرده و روش تحقيق و اهداف و پيشينه پژوهش از تحقيق تا انتحال، از سلطنت امويان تا نابودي علويان در اندلس را نيز بيان كرده است.

  باب اول: كليات تاريخي و جغرافيايي اندلس در دو فصل و يك قسم.

  باب دوم: استبداد و سلطه مطلق امويان در اندلس در 17قصل و 8 قسم.

  باب سوم: روابط خارجي دولت امويا آندلس براي مهار تشيع در12 فصل.

  باب چهارم: اهل بيت در متون اسلامي اندلس عهد امويدر يك فصل و 6 قسم.

  باب پنجم: ملوك الطوايف؛ جنگ احزاب و پراكندگي تشيع در دو فصل و 6قسم.

  باب ششم: ادعاي مهدويت در اسپانيا و شورش مريدي.

  باب هفتم: ظهور تسنن دولتي مرابطين دردو قصل و دو قسم.

  باب هشتم: اهل بيت در متون و منابع اسلامي عهد مرابطين در يك فصل و 8 قسم.

  باب نهم: قيام دولت شيعي موحدين و استمرار وحدت سياسي مغرب و آندلس در5 فصل.

  باب دهم:ميراث اهل بيت درآثار دوره موحدين در يك فصل و 4 قسم.

  باب يازدهم: ظهور و سقوط آخرين دولت اسلامي در اندلس- بني نصر در غرناطه.

  باب دوازدهم: متون و آثار مكتوب شيعي در عصر بني الاحمر در اندلس در8فصل و 9 قسم.

  باب سيزدهم: آثار مكتوب اهل بيت در متون اندلسي دوره حفصيان در 2 فصل و يك قسم و6 فرع.

  باب چهاردهم: آثار علماي متشيع پس از موحدين در متون اسلامي اندلس در5فصل و9 قسم.

  در صفحات پاياني فهرست منابع و مآخذ اثر به صورت الفبايي معرفي شده است.

  تهيه كننده: عباس رضازاده مقدم – دانشجوي دكتراي تاريخ و تمدن اسلامي – دانشگاه آزاد اسلامي قم